Генпракуратура: для падтрымання стабільнай грамадска-палітычнай сітуацыі ў краіне і процідзеяння кіберпагрозам будуць прыняты дадатковыя меры

Пад старшынствам Генеральнага пракурора Рэспублікі Беларусь Андрэя Шведа ў Генеральнай пракуратуры адбылося пасяджэнне рэспубліканскай каардынацыйнай нарады па барацьбе са злачыннасцю і карупцыяй (далей – РКС).

На парадку дня пытанні раскрыцця і расследавання злачынстваў, звязаных з пратэстнай актыўнасцю; меры па папярэджанні, раскрыцці і расследаванні злачынстваў, учыненых з выкарыстаннем камп'ютарных сістэм, сацыяльных сетак і глабальнай камп'ютарнай сеткі Інтэрнэт (далей – кіберзлачынствы).

У пасяджэнні прынялі ўдзел члены РКН, запрошаныя, пракурорскія работнікі.

Ва ўступным слове Андрэй Швед адзначыў: «У мэтах выканання даручэння Кіраўніка дзяржавы Генеральнай пракуратурай сумесна з праваахоўнымі і іншымі дзяржаўнымі органамі з мінулага года рэалізоўваўся комплекс мер па забеспячэнні законнасці і грамадскай бяспекі. Асноўная ўвага была нададзена рабоце па ўсталяванні і прыцягненні да адказнасці арганізатараў і актыўных удзельнікаў незаконных пратэстных акцый, кампенсацыі нанесенай імі матэрыяльнай шкоды, абароне правоў і інтарэсаў непаўналетніх».

Удзельнікі РКН прааналізавалі праблемныя пытанні міжведамаснага ўзаемадзеяння пры забеспячэнні законнасці ў рамках крымінальнага працэсу, уключаючы правядзенне аператыўна-вышуковых мерапрыемстваў і следчых дзеянняў. Абмеркавалі вынікі выканання раней накіраваных асобным органам актаў пракурорскага нагляду, удасканаленне сістэмы каардынацыі, працэсуальнага кіраўніцтва і кантролю за ходам расследавання крымінальных спраў, звязаных з пратэстнай актыўнасцю.

Асаблівая ўвага нададзена рабоце праваахоўных органаў па абмене інфармацыяй, папярэджанні супрацьпраўных дзеянняў і ліквідацыі іх наступстваў.

У ходзе РКН адзначана, што не ўсімі зацікаўленымі прыняты дастатковыя меры на пакрыцці матэрыяльнай шкоды ў рамках адміністрацыйнага і крымінальнага працэсаў.

Адносна другога пытання ўдзельнікі РКН пагадзіліся з тым, што ў адпаведнасці з Канцэпцыяй інфармацыйнай бяспекі ў Беларусі праведзена значная работа па прававым урэгуляванні інфармацыйнай прасторы і выкарыстання інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій, барацьбе са злачыннасцю ў інфармацыйнай сферы.

Разам з тым у апошні час адзначаны істотны рост колькасці кіберзлачынстваў.

Даведачна. У 2020 годзе зарэгістравана 25 575 кіберзлачынстваў, што ў 2,4 разы больш, чым у 2019 годзе (10 567). Іх удзельная вага ў агульным аб'ёме зарэгістраваных злачынстваў узрасла з 12% да 26,8%.

Найбольшыя тэмпы прыросту дадзеных злачынстваў адзначаны ў Гродзенскай (з 933 да 2 748, або + 194,5%), Брэсцкай (з 1 101 да 3 124 + 183,7%), Віцебскай (з 1 133 да 3 023, або + 166 , 8%) абласцях.

На думку ўдзельнікаў РКН, павелічэнне агульнай колькасці такіх крымінальна каральных дзеянняў абумоўлена ростам колькасці крадзяжоў шляхам выкарыстання камп`ютарнай тэхнікі (ст.212 КК) – з 8 075 да 23 587.

У бягучым годзе негатыўная тэндэнцыя працягваецца – колькасць заяў і паведамленняў аб злачынствах дадзенай катэгорыі павялічылася ва ўсіх рэгіёнах рэспублікі.

Даведачна. За студзень-люты 2021 года зарэгістравана 4 289 (1258) кіберзлачынстваў, або + 240,9%. Іх удзельная вага ў агульным аб'ёме зарэгістраваных злачынстваў узрос з 10,6% да 29,7%.

Умовамі падобнага развіцця падзей названы пранікненне інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій ва ўсе сферы грамадскіх адносін, значная колькасць карыстальнікаў сеткі Інтэрнэт, імклівы рост ўзроўню выкарыстання анлайн-сэрвісаў, глабалізацыя віртуальнай крымінальнай сеткі, недастатковы ўзровень лічбавай пісьменнасці насельніцтва.

На працягу апошніх гадоў істотна павялічылася колькасць іншых злачынстваў, якія здзяйсняюцца з выкарыстаннем сеткі Інтэрнэт.

Так, набылі сістэмны характар факты распаўсюджвання матэрыялаў экстрэмісцкай накіраванасці, выдавання персанальных дадзеных супрацоўнікаў праваахоўных органаў, выказванні пагроз у іх адрас.

Зафіксаваны рост і колькасці махлярстваў, вымагальніцтваў, фактаў збыту наркатычных сродкаў, шэрагу іншых злачынстваў з выкарыстаннем сеткі Інтэрнэт.

Большасць кіберзлачынстваў здзейснена:

• выдалена з выкарыстаннем інтэрнэт-рэсурсаў, тэхналагічных і фінансавых пляцовак (крыптавалютных кашалькоў) за межамі рэспублікі, а таксама з прымяненнем спецыяльных сэрвісаў, якія дазвалялі злачынцам хаваць свае дадзеныя і месца доступу да сеткі Інтэрнэт;

• з-за межаў Беларусі з выкарыстаннем доступу да сайтаў банкаўскіх устаноў і ўліковых запісаў фізічных асоб–грамадзян Беларусі з замежных альбо ананімных IP-адрасоў;

• з выкарыстаннем падстаўных асоб, на якіх аформлены банкаўскія плацёжныя карткі, абаненцкія нумары аператараў мабільнай сувязі.

Умовы, якія спрыялі здзяйсненню кіберзлачынстваў:

• наяўнасць у сетцы Інтэрнэт спецыялізаваных рэсурсаў, уключаючы вірусныя і шпіёнскія праграмы, для выкарыстання ў злачынных мэтах, а таксама інтэрнэт-форумаў і сэрвісаў, дзе абмяркоўваюцца спосабы і прылады злачынстваў, прадастаўляюцца паслугі па атрыманні наяўных грошай, распрацоўцы шкоднага праграмнага забеспячэння;

• уладальнікі парушалі правілы бяспечнага карыстання банкаўскімі карткамі і інтэрнэт-сэрвісамі (па неабачлівасці паведамлялі звесткі аб рэквізітах картак, прыватнага жыцця, выкарыстоўвалі простыя паролі да ўліковых запісаў у сацыяльных сетках пры нізкім узроўні праграмна-тэхнічных сродкаў абароны).

З мэтай эфектыўнага процідзеяння кіберзлачынствам і павышэння ўзроўню ўзаемадзеяння паміж праваахоўнымі і іншымі органамі, дзяржаўнымі і грамадскімі арганізацыямі ўдзельнікі РКН выпрацавалі комплекс дадатковых мер па:

• ліквідацыі асобных недахопаў у дзейнасці органаў дазнання і следства;

• удасканаленні прафілактычнай работы з насельніцтвам, накіраванай на павышэнне яго фінансавай пісьменнасці;

• інтэнсіфікацыі ўзаемадзеяння са сродкамі масавай інфармацыі па асвятленні дзейнасці праваахоўнага блока для папярэджання злачынстваў;

• павышэнню ўзроўню прафесійнай падрыхтоўкі супрацоўнікаў;

• ініцыірыванні змяненняў у заканадаўства з мэтай недапушчэння супрацьпраўных дзеянняў і павышэння ступені абароненасці грамадзян;

• больш актыўнаму задзейнічанню электронных форм камунікацыі ў міжнародным супрацоўніцтве пры раскрыцці і расследаванні кіберзлачынстваў.

Кожнае зацікаўленае міністэрства і ведамства атрымала прадметныя даручэнні аб правядзенні арганізацыйна-кіраўнічых, практычных, прафілактычных і навукова-адукацыйных мерапрыемстваў, у тым ліку па лініі ўмацавання міжнароднага супрацоўніцтва.

Даведачна. Тэндэнцыя апошніх двух гадоў сведчыць аб павелічэнні у 2,5 разы колькасці накіраваных у кампетэнтныя ўстановы юстыцыі замежных дзяржаў просьб следчых аб аказанні прававой дапамогі па крымінальных справах, што, у першую чаргу, звязана з частымі кіберзлачынствамі.

У завяршэнні нарады Андрэй Швед, звяртаючыся да яе ўдзельнікаў, акцэнтаваў увагу на тым, што «пытанне не ў лічбавых паказчыках, а ў тых мерах, якія мы выпрацоўваем і будзем прымяняць. Яны павінны быць зразумелымі і канкрэтнымі. Зараз неабходна працаваць усім разам на агульны вынік».

У рамках мерапрыемства намеснік Генеральнага пракурора Рэспублікі Беларусь Генадзь Дыско пагутарыў з прадстаўнікамі сродкаў масавай інфармацыі і праінфармаваў.

Фота: Генеральная пракуратура

Упраўленне ўзаемадзеяння са СМІ
і рэдакцыйнай дзейнасці